Σάββατο 21 Ιουνίου 2014

ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟΥ




Η παράδοση κάθε λαού, παρά τις περί του αντιθέτου στρεβλές αντιλήψεις, είναι κάτι ζωντανό και εξελισσόμενο, και όχι απονεκρωμένο και μουσειακό, έχει δε πρωτίστως παιδαγωγικό, παιδευτικό ρόλο. Η ζωή και η πίστη των προπατόρων μας μεταδίδεται όπως και η ιστορική συνείδηση από γενιά σε γενιά • καμιά αλήθεια, κανένα έθιμο δεν είναι τόσο ιερό όσο οι αλήθειες και τα έθιμα που κληρονομούνται από τους γεννήτορες. 

Τι άλλο θα μπορούσε να συνδέει τα μέλη μιας εθνικής κοινότητος αν όχι η ιστορία, οι δοξασίες, οι μύθοι για τους προγόνους και το ήθος τους, ό,τι δηλαδή σχετίζεται με την έννοια της παραδόσεως; Τι άλλο πλην των παραδειγμάτων του ηρωϊκού θάρρους, της γενναιότητος και εν γένει της αρετής των προπατόρων, των ηθών, εθίμων και νόμων που άπαντες θεωρούν, ως καταπίστευμα των προγόνων, ιερά;

Η λαϊκή παράδοση μιλάει στους εκάστοτε επίγονους με την ίδια σοφή φωνή με την οποία προ αμνημονεύτων χρόνων μιλούσε στους προγόνους τους. Στο διάβα των αιώνων τα προγονικά παραδείγματα εμπνέουν και τροφοδοτούν την γενναιότητα των αρίστων κάθε ζώσας γενεάς, με τον ίδιο τρόπο με τον οποίο ενέπνεαν άλλοτε. Ένας αρχετυπικός πατέρας παραδίδει στο γιο ως παρακαταθήκη την αίσθηση του καθήκοντος, την αναγκαιότητα του να πολεμήσει για την τιμή της φυλής. Αυτή η εντολή μεταβιβάζεται από πατέρα σε γιο εις το διηνεκές. Ιδού η πεμπτουσία της αυθεντικής εννοίας της παραδόσεως. Αντιλαμβανόμαστε, λοιπόν, ότι η παράδοση αποτελεί διαχρονικό στοιχείο της ψυχής του λαού σφυρηλατώντας με τρόπο αρμονικό την εθνική ενότητα, ενώ παράλληλα συνιστώντας ακατάλυτο αρραγή δεσμό των κοινά αποδεκτών αντιλήψεων, πίστεων και δραστηριοτήτων της φυλής. 

Το παρόν ιστολόγιο, αν και εκ πρώτης όψεως θα μπορούσε να τοποθετηθεί στην ίδια κατηγορία με τις υπόλοιπες ιστοσελίδες λαογραφίας και παραδόσεως, στην πραγματικότητα όμως διέπεται από θεμελιώδεις αρχές που το διαφοροποιούν άρδην. Η βασική διαφορά έγκειται στην εξ ημών ιδιαιτέρα θεώρηση της παραδόσεως έχοντας ως «Λυδία λίθο» την εθνική και φυλετική ταυτότητα και την μοναδική πνευματική κατασκευή που η εκάστοτε φυλή ορίζει. Για τους περισσοτέρους ενδιαφερόμενους που καταπιάνονται με την παράδοση με τον συνήθη επιδερμικό και ανούσιο τρόπο, η εξερεύνηση των πτυχών του Ελληνικού πολιτισμού περιορίζεται σε ολιγοήμερες αγροτοτουριστικού τύπου εξορμήσεις στην ύπαιθρο… Για εμάς όμως η παράδοση αποτελεί έναν οίακα που μας προσανατολίζει και μας κατευθύνει προς την έξοδο από τον ασφυκτικό λαβύρινθο της καθημερινότητος σε μια παρακμιακή εποχή πλήρους διαστροφής, καταβαραθρώσεως και γενικευμένης εξαχρειώσεως.

Εύλογα θα διερωτώντο πολλοί, ποιό όφελος δύναται να προκύψει ως αποτέλεσμα της ενασχολήσεως με την παράδοση, πώς είναι δυνατόν να χρησιμεύει πρακτικά στην καθημερινή ζωή κάτι που ασχολείται με θεσμούς και συνήθειες που ανάγονται στο απώτερο ή και απώτατο παρελθόν (που σύμφωνα με κάποιους περνά ανεπιστρεπτί γι’ αυτό και δεν έχει αξία η όποια ενασχόληση μαζί του). Η απάντηση δεν μπορεί να είναι ίδια με αυτή που θα εδίδετο σε παρόμοια ερωτήματα, που επί παραδείγματι θα αφορούσαν την γνώση της ιστορίας ή των μαθηματικών. Η απάντηση βρίσκεται σε δύο λέξεις: ανεύρεσις εαυτού. Το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο Ευρωπαίος, ο Έλλην δε, σε υπερθετικό βαθμό, είναι η αποξένωση από τον πραγματικό εαυτό του. 

Η μελέτη της παραδόσεως αποτελεί στην πραγματικότητα άσκηση αυτογνωσίας. Μπορούμε να διακρίνουμε στο πέρασμα αιώνων τις σταθερές συνιστώσες στην ψυχοσύνθεση των προγόνων μας, τις αναλλοίωτες και εγγενείς συμπεριφορές και αντιλήψεις που μας βοηθούν να αδράξουμε τον «μίτο της Αριάδνης», από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα.

Η μελέτη όμως πρέπει να είναι μελέτη από καρδίας. Δεν είμαστε αφηγητές, ούτε ψυχροί εξ αποστάσεως παρατηρητές. Στον πλούτο των παραδόσεων μπορούμε να ανακαλύψουμε όλα όσα μας στερεί η ζωή σε τσιμεντουπόλεις, η κενότητα της σύγχρονης παιδείας, ο εκφυλισμός του περιβάλλοντος, φυσικού και κοινωνικού κ.ο.κ. Δεν πρόκειται ασφαλώς να επιχειρήσουμε μια μουσειακού τύπου καταγραφή, ούτε την …ανατομία μίας νεκρής φύσεως. Σκοπός μας είναι να φέρουμε στο φως όσα θάφτηκαν από την σκόνη της αδιαφορίας και να αναδείξουμε πηγές έμπνευσης για έναν εξαρχής ελληνικό βίο. Να γνωρίσουμε πλευρές του χαρακτήρος των παππούδων μας, αλλά και όλων των προγόνων, μέχρι τα βάθη του χρόνου, στοιχεία της πολύτιμης κληρονομιάς την οποία αμέλησαν ίσως να μας μεταδώσουν ακόμα και οι οικείοι μας. 

Η ματιά μας οφείλει να είναι διεισδυτική και διακριτική. Δεν μπορούμε να εξιδανικεύσουμε οποιοδήποτε στοιχείο έχει παρεισφρήσει ανά τους αιώνες. Επιζητούμε την παλινόρθωση του φωτεινού και ηλιακού, αυτού που αποτελούσε ανέκαθεν όπλο των προγόνων μας στον πόλεμο απέναντι στο ερεβώδες, ενάντια στο χθόνιο. Δεν είναι ελληνικό ο,τιδήποτε εμφανίζεται στον ελλαδικό χώρο και παγιώνεται από την συνήθεια. 

Ο πολιτισμός των λαών της Ευρώπης βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σημείο, κρατάει την ανάσα του λόγω ελλείψεως οξυγόνου, και ή θα συνεχίσει να ζει ή θα πεθάνει οριστικά. Σε τέτοιες κρίσιμες ώρες δεν ωφελούν ούτε θρήνοι ούτε φυγόμαχες διαθέσεις. Οι δηλώσεις δεν φέρνουν κανένα αποτέλεσμα, μόνον η βίωση και η δημιουργικότητα. Πολλοί θα δηλώσουν γοητευμένοι από τις Ευρωπαϊκές και Ελληνικές παραδόσεις, πολλοί θα δείξουν την επιφανειακή δυσαρέσκεια τους για την φθίνουσα πορεία των παραδόσεων αυτών και θα υποστηρίζουν, σε θεωρητικό επίπεδο, την αναβίωση τους. Πόσοι όμως θα δράσουν πραγματικά υπέρ αυτής της κατευθύνσεως; 

Σε έναν τέτοιον αγώνα δεν χρειάζονται χειροκροτητές, υποστηρικτές, δειλοί. Χρειάζονται μύστες με μαχητική διάθεση, γιατί ο πόλεμος για την διάσωση και την διαιώνιση της κοινής ψυχής είναι, εν τέλει, η μεγαλύτερη μάχη.